زمینه و هدف: مرزها در هر کشوری به دلیل وجود نقش ها و کارکردهای متفاوت خود از قبیل کارکردهای اقتصادی، نظامی، اجتماعی و سیاسی و نیز نقش جداکنندگی، یکپارچه سازی و ارتباط با سایر کشورها از اهمیت فراوانی برخوردار می باشند؛ بر این اساس، ضروری است که مدیریت این بخش از کشور به طور دقیق مورد توجه قرار گیرد. همچنین، مرزها در هر کشوری تحت تأثیر شرایط فرهنگی، اجتماعی و سیاسی آن کشور قرار دارند و روشن است که الگوی مدیریت مرزها هم می بایست بر اساس یک الگوی بومی و متأثر از شرایط فرهنگی و اجتماعی آن کشور طراحی شود؛ از این رو، هدف پژوهش حاضر، تدوین یک الگوی مدیریت جهادی در مدیریت مرزها می باشد تا بتوان با استفاده از این الگو، شرایط را برای مدیریت هرچه بهتر مرزها فراهم نمود. روش: روش تحقیق مورد استفاده در این پژوهش، روش ترکیبی(شامل دو طیف مطالعة کیفی و کمی) با رویکرد متوالی اکتشافی است. در رویکرد متوالی اکتشافی، ابتدا داده های کیفی و سپس داده های کمی جمع آوری و تحلیل می شوند و اولویت در این روش، معمولا با فاز کیفی است و داده های کمی برای تقویت داده های کیفی مورد استفاده قرار می گیرند. یافته ها و نتایج: بررسی ها در پژوهش حاضر حاکی از آن است که میزان اهمیت ابعاد از نظر خبرگان به ترتیب اهمیت، بعد دانشی، بعد اکتسابی، بعد سازمانی، بعد مأموریتی و بعد زمینه ای است؛ بدین ترتیب، بعد دانشی در رتبه اول و بعد زمینه ای در رتبه پنجم قرار می گیرد. در نهایت، مهم ترین شاخص (از نظر خبرگان) در بعد مأموریتی متعلق به شاخص ساختارهای مشورتی، در بعد اکتسابی متعلق به شاخص سیره مدیران جهادی، در بعد سازمانی متعلق به شاخص برخورداری از روحیه کار گروهی و در بعد زمینه ای متعلق به شاخص وجدان کاری است.

زمینه و هدف: تولید علم از ضروریات و پایه های قدرت هر کشور محسوب می شود؛ از طرف دیگر علم مدیریت، علمی است مبتنی بر بوم و فرهنگ هر جامعه؛ بنابراین مدیریت سازمان ها و نهادهای انقلاب اسلامی، نیازمند نظریه ها و متون علمی متناسب با ارزش های اسلامی و انقلاب اسلامی می باشد تا در پرتو آن، اهداف والای خود را محقق سازند. در همین راستا سیره نظری و عملی شهید بهشتی، به عنوان یکی از مدیران جهادی انقلاب اسلامی که تجربه ی درخشانی در حوزه مدیریت و فعالیت های تشکیلاتی داشته، مورد بررسی قرار گرفته است. روش: پژوهش حاضر، از نوع توسعه ای، اکتشافی و استقرایی است که به دنبال طراحی الگوی مفهومی سبک مدیریت جهادی شهید بهشتی (ره) می باشد. جهت جمع آوری داده ها از مطالعه کتابخانه ای و روش تحقیق کیفی تحلیل مضمون به وسیله نرم افزار MAXQDA استفاده شده است. یافته ها و نتیجه گیری: در مجموع، از مطالعات انجام شده تعداد 169 کد اولیه (در قالب 118 مضمون پایه)، 31 مضمون سازمان دهنده و 9 مضمون فراگیر استخراج شده است. مضامین فراگیر نه گانه این پژوهش عبارتند از: خدامحوری، عادل، منطقی، شبکه ساز و کادرساز، جامع نگر، مجاهد، خدوم، صادق و تکلیف گرا. میزان اهمیت هرکدام از این مولفه ها توسط نرم افزار اف سی مپر مشخص ونقشه الگوی نگاشت ادراکی فازی آن با استفاده از نرم افزار پاجک ترسیم گردید. با توجه به میزان اهمیت هر یک از ابعاد، بعد خدامحوری شهید بهشتی به عنوان زیربنایی ترین بعد در میان سایرابعاد قرارگرفته است.

پژوهش حاضر با هدف طراحی و تفسیر الگوی پیاده سازی مدیریت منابع انسانی جهادی انجام شده است. مشارکت کنندگان در این پژوهش، مدیران و مسیولین سابق سازمان های جهاد سازندگی، مرکز اردوهای جهادی، بسیج مستضعفین، جهاد دانشگاهی و اعضای هییت علمی بوده اند. همچنین جهت شناسایی گونه های جهاد از بیانات مقام معظم رهبری و در راستای واکاوی شاخص های منابع انسانی جهادی از وصیت نامه های شهیدان دفاع مقدس استفاده شده است. این پژوهش از لحاظ هدف، بنیادی و از لحاظ نوع روش، توصیفی-اکتشافی است. نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها نشان داده که زمینه های لازم برای پیاده سازی این الگو، شامل فرهنگ جهادی، تشکیل سازمان سایه، رسانه جمعی و مجازی، مدیریت بر مبنای ایدیولوژی می باشد. از سویی، شرایط احراز جهت شناسایی نیروهای جهادی، شامل شایستگی های روانشناختی، سازمانی، رفتاری، ایدیولوژیک، آگاهی جهادی و شهادت طلبی می باشد. از سویی، علل و عوامل شناسایی مشاغل جهادی، شامل مواردی از قبیل عوامل ادراکی، ساختاری، جسمانی و انگیزشی می شود. همچنین در مسیر پیاده سازی الگوی مدیریت منابع انسانی جهادی، مدیران همواره با اقتضایاتی رو به رو می شوند که برای حل آن ها نیازمند تدابیر مختلف می باشد. نظامات مدیریت منابع انسانی جهادی، شامل جذب، آموزش، ارزیابی عملکرد و جبران خدمات از جمله این اقتضایات می باشند. از سویی، پیاده سازی الگوی مدیریت منابع انسانی جهادی دارای پیامدهایی از قبیل سیر تحول منابع انسانی جهادی است.

مدیریت جهادی مقوله ای است همزاد انقلاب اسلامی که آثار آن در مراحل مختلفی از انقلاب اسلامی ظهور و بروز پیدا کرده است ولی مرزهای مفهومی آن در مجامع علمی تبیین نشده است و بین اندیشمندان دانشگاهی نیز به تعریف جامع و معینی دست نیافته است؛ بر این اساس، در این تحقیق سعی گردیده است که با بررسی مکاتب غربی مدیریت و نیز غور در دستورات دین اسلام در زمینه مملکت داری، تجارت و مسائل عمومی مدیریت، الگوی جدیدی از مدیریت که با نام "مدیریت جهادی" توسط مقام معظم رهبری معرفی گردیده است، تبیین گردد. هدف از پژوهش حاضر، شناسایی و بررسی شاخص های نهادی سازی سازمان با بهره گیری از الگوی مدیریت جهادی می باشد و بدین لحاظ، می توان گفت که پژوهش حاضر در شمار تحقیقات بنیادین است؛ در این پژوهش، به منظور گردآوری داده ها در زمینه مدیریت جهادی در سازمان ها، از روش پژوهش آمیخته استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش کیفی را خبرگان حوزه سیاستگذاران، مدیران، محققان و خبرگان فعال در زمینه مدیریت جهادی تشکیل می دهند و به منظور ایجاد الگوی پیشنهادی، از روش کیفی نظریه تحلیل محتوا استفاده شده است و نمونه گیری نیز با استفاده از روش های نمونه گیری قضاوتی هدفمند صورت گرفته است. در این پژوهش، پس از مصاحبه با 10 نفر از خبرگان حوزه مدیریت جهادی در سازمان های دولتی، تصویری کامل از الگوها، مفاهیم، مقوله ها، ویژگی ها و ابعاد مربوط به الگوی پژوهش تبیین گردیده است. طبق نتایج پژوهش، تدوین خط مشی، شفافیت قوانین، ساختار مدیریت نامتمرکز، ظرفیت سازی، کنترل، حذف مقررات زائد، ارزش محوری، فرهنگ سازی، جو سازمانی، برابرسازی فرصت ها، نظام جبران خدمت، تسهیل HRMS، درونی سازی و تعهد سازمانی به عنوان سازه های اصلی شاخص های نهادی سازی سازمان با الگوی جهادی شناخته شده است.

عقلانیت، به عنوان زیربنای هر مکتب مدیریتی می تواند باعث ایجاد تمایزات بسیاری بین آن مکتب و دیگر مکاتب شود. درحال حاضر، علی رغم پرداخته شدن به عقلانیت دینی در تحقیقات موجود، عقلانیت مدیریت جهادی به صورت خاص، مورد توجه واقع نشده است. هدف تحقیق حاضر، درک عقلانیت مدیریت جهادی با مطالعه و بررسی مطالب ذیل آیات جهاد در چهار تفسیر المیزان، نمونه، مجمع البیان و تسنیم و نیز بیانات رهبر معظم انقلاب درمورد مدیریت جهادی و همچنین نظرات خبرگان است. روش این پژوهش، تحلیل محتوای کیفی قیاسی است. براساس این روش در این تحقیق ابتدا با مراجعه به ادبیات عقلانیت، سه عقل نظری، عملی و کنشی به عنوان مقوله های فراگیر شکل گرفته و سپس با تحلیل اسناد و مصاحبه های متعدد، مقوله های ذیل این سه مقوله فراگیر، به دست آمد. حاصل تحقیق 791 کد بود که توسط 75 مضمون فرعی در ذیل 12 مضمون اصلی و ذیلِ سه نوع عقل، طبقه بندی شدند و مدل نهایی تحقیق را تشکیل دادند. براساس نتایج تحقیق، عقل نظری شامل مؤلفه های اعتقاد به جنگ حق و باطل و رحمت خاص الهی؛ عقل عملی شامل مؤلفه های دین محوری، توجه به عوامل مافوق طبیعی و مبارزه با دشمن؛ و سرانجام عقل کنشی شامل مؤلفه های خردمندی، ایثارگری، رابطه سازنده رهبر پیرو، مسئله محوری، نظام مندی، برخورد صحیح با دشمن و تلاش گری است.

هدف: مدیریت جهادی-اسلامی نقش مهمی در عملکرد و اثربخشی مدیریت دارد. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف طراحی الگوی مدیریت جهادی-اسلامی در آموزش وپرورش انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه از نظر هدف کاربردی و از نظر شیوه اجرا آمیخته (کیفی و کمی) بود. جامعه پژوهش در بخش کیفی خبرگان مدیریت جهادی-اسلامی در رشته های مدیریت و علوم تربیتی بودند که تعداد 17 نفر از آنها با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و تحت مصاحبه نیمه ساختاریافته قرار گرفتند. جامعه پژوهش در بخش کمی مدیران، معاونان و کارشناسان اداره کل آموزش وپرورش استان تهران بودند که تعداد 120 نفر با روش نمونه گیری تمام شماری انتخاب و به پرسشنامه محقق ساخته (61 گویه ای) پاسخ دادند. برای تحلیل داده ها در بخش کیفی از روش تحلیل تم در نرم افزار MAXQDA و در بخش کمی از روش تحلیل عاملی اکتشافی در نرم افزار SPSS استفاده شد. یافته ها: یافته های بخش کیفی نشان داد که برای الگوی مدیریت جهادی-اسلامی در آموزش وپرورش 115 تم فرعی در قالب 6 تم اصلی شامل رفتاری، ساختاری، زمینه ای، رویکردها و جهت گیری های اساسی، مدیریتی و منابع انسانی شناسایی شد. همچنین، یافته های بخش کمی نشان داد که بار عاملی 3 گویه کمتر از 40/0 بود و پرسشنامه با 58 گویه در شش عامل رفتاری، ساختاری، زمینه ای، رویکردها و جهت گیری های اساسی، مدیریتی و منابع انسانی دارای روایی و پایایی مناسبی بود و الگوی مدیریت جهادی-اسلامی در آموزش وپرورش طراحی شد. نتیجه گیری: طبق نتایج پژوهش حاضر، برنامه ریزی برای بهبود مدیریت از طریق الگوی مدیریت جهادی-اسلامی بر اساس عامل های شناسایی شده برای آن ضروری است.

مقام معظم رهبری (مدظله­ العالی) در بیانات بسیار مهم خود در فروردین سال 1393 در حرم مقدس رضوی سه عنصر کلیدی و مهم اقتدار ملی را اقتصاد، فرهنگ و علم معرفی نمودند. بر این اساس یکی از راه های نیل به اقتدار ملی را با تکیه بر قدرت درون؛ رسیدن به اقتدار علم و فناوری، تکیه بر اعتمادبه نفس و باور به اصل «ما می توانیم» تبیین فرمودند. نکته قابل تأمل آنکه، ایرانی که قرار بود بر اساس رشد علمی یک دهه گذشته خود تا سال 2018 بر سکوی چهارم علم جهان تکیه بزند، طی چند سال گذشته، شاهد کاهش سرعت بوده به گونه ای که رهبر معظم انقلاب در دیدار خود با اساتید دانشگاهی در ماه مبارک رمضان سال 1395، از کاهش سرعت علمی ایران گلایه­ مند بودند. از این رو این تحقیق به دنبال ارائه الگوی مدونی از اقتدار علمی است که بر اساس آن بتوان به اقتدار ملی متناسب با نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران نائل آمد. روش انجام این تحقیق کیفی از نوع داده بنیاد بوده و جامعه آماری آن شامل نخبگان و صاحب نظران در حوزه علم بوده است. روش نمونه گیری هدفمند و تعداد نمونه تا حد اشباع نظری به پیش رفت. در مجموع تعداد 7 نفر به عنوان نمونه انتخاب گردیدند. از این تعداد نمونه، تعداد 135 مفهوم، 27 مقوله و شش مضمون استخراج گردید. روایی یافته ها از طریق تأیید اساتید نسبت به کدگذاری ها و استخراج مفاهیم و مقولات به دست آمد. یافته های این تحقیق، الگوی نهایی استخراج شده و دارای پنج بخش علی، زمینه­ ای، واسطه­ ای، راهبردی و پیامدی است. در بخش علی، نوآوری و چرخه ارزش آفرین؛ در بخش زمینه­ ای، مدیریت جهادی علمی و دیپلماسی علمی؛ در بخش واسطه­ ای، بومی سازی و اسلامی سازی علوم انسانی، در بخش راهبردی، پیشرفت مستمر علمی و در بخش پیامدی، مرجعیت علمی و تمدن سازی، به عنوان خروجی الگو گزارش گردیدند. آنچه از انجام این پژوهش حاصل گردید، تأکید تمام خبرگان بر حصول به اقتدار ملی از طریق ارتقای اقتدار علمی است.

بسیاری از اندیشمندان توسعه، مدیریت را مهم ترین رکن پیشرفت جوامع می دانند. مدیریت جهادی به عنوان سبکی برخاسته از تفکر دینی واجتماعی ما، پیشینه ای به درازای انقلاب اسلامی دارد. این پژوهش، با هدف شناسایی و رتبه بندی شاخص های مدیریت جهادی انجام شدکه جامعه آماری آن، خبرگان آگاه به موضوع و مدیران ارشد سازمان ها بوده وحجم نمونه با روش نمونه گیری گلوله برفی 50 نفر تعیین گردید، ابتدا از طریق مطالعات کتابخانه ای اقدام و سپس با مصاحبه خبرگی اشباع اطلاعاتی حاصل گردید. به منظور نهایی سازی فهرست شاخص ها ورتبه بندی آن ها، از روش دلفی با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته استفاده گردید، برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS استفاده شد و بر این اساس76 شاخص برای مدیریت جهادی شناسایی گردید، 25 شاخص اول در گروه با اهمیت زیاد قرار گرفتند. که بیشتر حالت فرهنگی، ارزشی و معنوی دارند و عمل به آن ها برای یک مدیر جهادی بسیار ضروری و مهم است و عدم رعایت آن ها خصوصیت جهادی بودن را از مدیریت می گیرد. شاخص های 26 تا 50 در گروه با اهمیت متوسط قرار گرفتند که بیشتر حالت رفتاری دارند و عدم رعایت آن ها ضعف در مدیریت را نشان می دهد. شاخص های 51 تا 76 با اهمیت کمتر هستند که بیشتر با شخصیت مدیر ارتباط دارند و تاکید بیشتر روی آن ها می تواند مدیر جهادی را به شکل رهبر سازمان پدیدار سازد.

مدیریت جهادی از جمله مفاهیمی است که به واسطه ضرورت های انقلاب اسلامی شکل گرفته و آثار و برکات فراوانی را در سالیان گذشته نصیب کشور کرده است. امروزه، با گسترده شدن عرصه دشمنی استکبار از سویی و جهت گیری رو به پیشرفت «جمهوری اسلامی ایران» از سوی دیگر، احساس نیاز به بهره گیری از الگوهای شکل گرفته در این مسیر افزایش یافته است؛ از این رو هدف از این پژوهش، شناسایی اصول حاکم بر مدیریت جهادی با تحلیلی کیفی از تجربه مدیریت جهادی در کشور است؛ بنابراین با نگاهی گسترده تر به مفهوم مدیریت جهادی و پیگیری آن در عرصه های مختلف اقتصادی، صنعتی، نظامی و غیره تلاش شده است تا با بهره گیری از تجربه های فعلان این حوزه ها، اصول کلی حاکم بر مدیریت جهادی تبیین شود. پژوهش حاضر از نظر هدف از نوع پژوهش های توسعه ای است که با روش کیفی تحلیل مضمون مصاحبه های عمقی با 12 نفر از خبرگان انجام شده است. نتایج این پژوهش نشان می دهد که آرمان گرایی واقع گرایانه در مدیریت جهادی، شامل مضامین اصلی مدیریت دانش، نگاه غیر ماشینی یا انسانی به نظام سازی، رهبری و نه اداره، نوآوری، عدم تقلید، نگاه سیستمی، آرمان خواهی و چشم انداز وسیع و عمیق است.